Τριήμερο Φιλίας τής "Ενόρασης", για μια ενωμένη πολυπολιτισμική Κύπρο!*

Είναι ξεχωριστή τιμή για μένα να μοιράζομαι το βήμα με τον Μουσταφά Ακιντζί, τον μόνο άνθρωπο στην Κύπρο που μπορεί να θεωρηθεί ως ηγέτης όλων των Κυπρίων, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Τον πρωτοσυνάντησα στην Κωνσταντινούπολη τη δεκαετία του 1990, σε συνέδριο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς και έκτοτε σε πολλές διακοινοτικές συναντήσεις ή συνέδρια στον διεθνή χώρο. Σε κάθε του παρέμβαση ένιωθα την έγνοια του για την Κύπρο. Πανηγύρισα τη νύκτα της εκλογής του, ως ηγέτη της τουρκοκυπριακής κοινότητας και θυμούμαι πολύ καλά το ενοποιητικό του μήνυμα που μας γέμισε ελπίδες και προσδοκίες για ένα καλύτερο μέλλον για τον τόπο μας.

Όσα ακολούθησαν όχι μόνο δεν διέψευσαν την εκτίμηση μου για τον Μουσταφά Ακιντζί αλλά αντίθετα, την επιβεβαίωσαν και την ενίσχυσαν. Προτεραιότητά του η Κύπρος. Στη διάρκεια των συνομιλιών του με τον Αναστασιάδη, όταν ο Μακάριος Δρουσιώτης αναφέρθηκε στο πολιτικό μέλλον του Ελληνοκύπριου ηγέτη, ο Ακιντζί του παρατήρησε: «Ποιο πολιτικό μέλλον ρε κουμπάρε Μακάριος. Είμαστε 68 χρονών , να το λύσουμε και να πάμε σπίτι μας να ησυχάσουμε. Να παραδώσουμε την Κύπρο ενωμένη στις νέες γενιές. Θέλουμε άλλο πολιτικό μέλλον από τη λύση του Κυπριακού;» Μουσταφά, εσύ έκανες το καθήκον σου, είπες τα σωστά και έδωσες παράδειγμα.

Τι ακολούθησε μετά τις προσπάθειες του Ακιντζί να λύσει το Κυπριακό προς όφελος όλων των Κυπρίων είναι γνωστό. Αποτελμάτωση και αδιέξοδο για επτά χρόνια. Ακούγονται τώρα φωνές, στην ελληνοκυπριακή πλευρά, που υποστηρίζουν συνέχιση των συνομιλιών απ’ εκεί που σταμάτησαν. Και το ερώτημα που προκύπτει είναι, αν θεωρούμε σημαντικό ό,τι μέχρι τότε επιτεύχθηκε, γιατί τότε τις σταματήσαμε; Δεν καταλαβαίναμε ότι έτσι τρέφαμε τις φωνές της αδιαλλαξίας και του εξτρεμισμού και ότι το αδιέξοδο άνοιγε τον δρόμο της διαδοχής σε μια εθνικιστική, εξαρτημένη από την Άγκυρα ηγεσία;

Και ερχόμαστε στη σημερινή πραγματικότητα. Ήρθε στην Κύπρο η Ολγκίν, συνάντησε τους ηγέτες, είδε και εκπροσώπους ΜΚΟ, έκανε ενδιαφέρουσα έκθεση, πήρε σειρά ο ίδιος ο ΓΓ και κάλεσε σε άτυπο γεύμα τον Χριστοδουλίδη και τον Τατάρ. Θεωρήθηκε πρόοδος αυτή και μόνο η συνάντηση και εκτιμήθηκαν ως θετική εξέλιξη οι υποσχέσεις για μελλοντικές άτυπες συναντήσεις. Δεσμεύθηκαν, επίσης, οι ηγέτες να συναντηθούν στη Λευκωσία, όχι για να ασχοληθούν με τη διευθέτηση του προβλήματος, αλλά για τη διάνοιξη οδοφραγμάτων. Ζήτημα, ακόμη κι αυτό, αβέβαιο λόγω διαφωνιών και όρων.

Εμείς σήμερα προσπαθούμε να αποκρυπτογραφήσουμε τη σημασία για όσα λέχθηκαν ή ανακοινώθηκαν στην άτυπη συνάντηση. Αυτά που αποφασίστηκαν παραμένουν απροσδιόριστα, τόσο όσον αφορά τον χρόνο πραγματοποίησής τους, ίσως τον Δεκέμβριο, όσο και για το περιεχόμενό τους. Αποφασίστηκε, μας είπαν, να συνέλθει πολυμερής συνάντηση. Και αυτή άτυπη. Έστω, ας θεωρηθεί και αυτό θετική εξέλιξη, όμως ακόμη δεν συμφωνήθηκε ποιοι θα συμμετάσχουν. Τετραμερής λέγει ο Τατάρ, πενταμερής λέγει ο Χριστοδουλίδης. Έχουν και αυτά το νόημά τους. Η τετραμερής του Τατάρ εντάσσει το Κυπριακό στις ελληνοτουρκικές διαφορές και παραγνωρίζει τις Συνθήκες στη βάση των οποίων υπάρχει η Κύπρος ως ανεξάρτητη χώρα, ενώ ταυτόχρονα περιορίζει τον ρόλο του ΟΗΕ και ανοίγει τον δρόμο της διχοτόμησης σε γεωγραφική και εθνοτική βάση. Αντίθετα, η πενταμερής σημαίνει παρουσία και των τριών Εγγυητριών Δυνάμεων, οπότε οι όποιες αλλαγές αφορούν τις Συνθήκες ίδρυσης της Ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας. Η εμπλοκή του ΟΗΕ γίνεται καθοριστική γιατί ορίζει τις αρχές όπως αυτές της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της οντότητας ενός κράτους-μέλους όπως η Κύπρος. Είναι, επίσης, σημαντική η εμπλοκή της ΕΕ γιατί προσφέρει ένα άλλο θεσμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούμε να συνυπάρξουμε Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι.

Ψιθυρίζεται, ακόμη, ότι συνεχίζονται παρασκηνιακές ζυμώσεις γύρω από τρία βασικά θέματα, εγγυήσεις, στρατεύματα και διακυβέρνηση. Πιο σοβαρή εμπλοκή η διαφορά μεταξύ κυριαρχικής ισότητας, όπως υποστηρίζει ο Τατάρ και της άλλης με μια ιθαγένεια, μια κυριαρχία και μια διεθνή προσωπικότητα, όπως υποστηρίζει ο Χριστοδουλίδης.

Η άτυπη συνάντηση, όπως είναι γνωστό, δεν αποτέλεσε ένα μεμονωμένο και τυχαίο γεγονός. Υπάρχουν δεδομένα που συνέβαλαν θετικά στην πραγματοποίησή της.

1. Πρώτον, η Τουρκία στρέφεται προς την ΕΕ για ενίσχυση της Συμφωνίας της για Τελωνειακή Ένωση,
2. Δεύτερον, συνέβαλε θετικά η επικοινωνία Ελλάδας - Τουρκίας
3. Τρίτον, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο ο πόλεμος στη Μ.Α..

Η ύπαρξη της Κύπρου ως ανεξάρτητης χώρας στην Ανατολική Μεσόγειο συγκεντρώνει το ενδιαφέρον πολλών Μεγάλων και Μικρών δυνάμεων. Δεν είναι προς το συμφέρον τους η συνέχιση της ανωμαλίας και πολύ περισσότερο η διχοτόμηση του νησιού και η δημιουργία συνόρων όπου θα αναμετριούνται τελικά τα δυτικά συμφέροντα με τα ευρωασιατικά. Η συνάντηση του Χριστοδουλίδη με τον Μπάιντεν ήταν σημαντική στο βαθμό που υποστηρίχτηκε η ΔΔΟ. Οι αναφορές όμως σε στρατιωτική συνεργασία παραμένει ασαφής σε ότι αφορά τα όρια και την έκτασή της. Το ελικοδρόμιο που το αμερικανικό ναυτικό οικοδομεί στο Μαρί οδηγεί σε περαιτέρω στρατιωτικοποίηση του νησιού στην εποχή του Τραμπ. Μια ενέργεια που ικανοποιεί τον Νετανιάχου αλλά που αποτελεί πρόκληση για τα αισθήματα των γειτονικών μας λαών και μάλιστα όταν ο πόλεμος μαίνεται στη Γάζα και το Λίβανο.

Έστω ότι οι διπλωματικές κινήσεις και επαφές, όπως και η πρόσφατη τυχαία συνομιλία του Χριστοδουλίδη με τον Ερντογάν, σημαίνουν μια κινητικότητα στο Κυπριακό, το ερώτημα που τίθεται είναι: Όλα αυτά είναι αρκετά για να ανοίξουν τον δρόμο για τη λύση; Είναι η λύση μόνο υπόθεση της διεθνούς κοινότητας; Θα έρθει ξαφνικά ως δωρεά που θα τερματίσει την ανωμαλία και θα φέρει την ειρήνη στο νησί;

Η πείρα μας διδάσκει ότι ούτε αρκετά είναι ούτε διασφαλίζουν επιτυχή κατάληξη. Παραμένει ένα μέγα κενό, το εσωτερικό μέτωπο. Η εξωτερική μας πολιτική πρέπει να είναι προέκταση της εσωτερικής κατάστασης. Για να οδηγηθούν οι διεθνείς πρωτοβουλίες σε θετικές εξελίξεις εξυπακούεται η ύπαρξη ανάλογου κλίματος στο εσωτερικό μέτωπο. Δεν είναι νοητό να επικρατούν συνθήκες δυσπιστίας, εντάσεων και χωριστικών καταστάσεων στο εσωτερικό και να αναμένουμε θετικές εξελίξεις από αδιαφανείς διαδικασίες στο διεθνή χώρο.

Το εσωτερικό μας μέτωπο είναι, δυστυχώς, διαβρωμένο. Γύρω μας κυριαρχούν και στις δυο πλευρές επενδυμένα συμφέροντα στη διχοτόμηση. Κυριαρχούν, ακόμη, μύθοι και φανατισμοί που διαχέονται μέσα στο πολιτικό σύστημα. Πρόσφατα βουλευτής του ΔΗΚΟ, που θεωρείται και συγκυβερνών κόμμα, δήλωνε, εκ μέρους του κόμματος, ότι οι προτάσσεις Γκουτέρες δεν είναι αποδεκτές και ότι το άνοιγμα οδοφραγμάτων ανοίγει λεωφόρους στην Τουρκία.

Εξήντα χρόνια από τις διακοινοτικές συγκρούσεις και τη στρατιωτικοποίηση του κυπριακού, και πενήντα χρόνια μετά το πραξικόπημα και την εισβολή, με διαιρεμένο το νησί σε βορρά και νότο, απαιτούνται ριζικές αλλαγές. Πώς μπορεί τούτο να γίνει; «Σκοπάτε τα τέλη των πραγμάτων και από το τέλος στην αρχή», μας συμβουλεύει ο Λεόντιος Μαχαιράς.

Όταν μας δόθηκε η ανεξαρτησία το 1960, που ήταν προϊόν πολιτικών δεδομένων και επιβεβλημένων ιστορικών εξελίξεων, δεν θελήσαμε να εννοήσουμε τη μεγάλη καμπή της κυπριακής ιστορίας. Βρισκόταν πέραν των απόλυτων εθνικιστικών μας διεκδικήσεων και απαιτούσε να ανακαλύψουμε ξανά τους εαυτούς μας και την Κύπρο. Να αντιληφθούμε ότι έπρεπε να διευρύνουμε τους ορίζοντές μας. Να γίνουμε, πέραν από Έλληνες της Κύπρου, πολίτες του Κυπριακού κράτους, μαζί με τους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας, που τα τελευταία χρόνια βρισκόμασταν σε σύγκρουση αλληλοεξόντωσης. Μείναμε προσκολλημένοι στο παρελθόν και παραγνωρίσαμε το μέλλον. Το κράτος μας δεν ήταν αποκλειστικά εθνικό αλλά ούτε αποκλειστικά πολιτικό. Ήταν συνδυασμός και των δύο. Εκείνο που απαιτούσε ήταν αμοιβαίο σεβασμό για τις αξίες, τις παραδόσεις, τα πολιτιστικά σύμβολα και τα μνημεία της κάθε πλευράς. Η ανεξαρτησία απαιτούσε συναίσθηση ότι ζούμε σε ένα πολυεθνικό και πολυπολιτισμικό νησί και ότι αυτό ήταν πλούτος και προνόμιο για τον λαό και τον τόπο.

Όμως δεν ήταν αυτό το πνεύμα που επικράτησε. Θεωρήθηκε η ανεξαρτησία μια προσωρινή κατάσταση. Συνοδεύτηκε με συνέχιση της αντιπαράθεσης των δύο εθνικισμών. Μια αναμέτρηση που ήθελε νικητές και ηττημένους. Στόχος τελικά και των δύο κοινοτήτων η διάλυση της ΚΔ. Μια νοοτροπία και ένας τρόπος δράσης που έφερε απέραντο πόνο και δυστυχία στον κυπριακό λαό. Πρώτα στους Τουρκοκυπρίους και, στη συνέχεια, στους Ελληνοκυπρίους. Και έχουμε πια μια Κύπρο που δεν υπήρξε ποτέ στις χιλιάδες χρόνια της ιστορίας της, διαιρεμένη φυλετικά και γεωγραφικά σε βορρά και νότο.

Έκτοτε ο χρόνος παρέρχεται μέσα σε εντάσεις και αδιέξοδα και αφήνει πίσω του σημάδια που επιδεινώνουν την κατάσταση. Παθητική θέαση της κατάστασης σημαίνει αναξιότητα και ανεπάρκεια των ηγετών. Αδυναμία επίγνωσης των κινδύνων και δειλία στην ανάληψη ευθυνών, αν όχι και ιδιοτελείς υπολογισμοί για εξυπηρέτηση ατομικών και κομματικών συμφερόντων.

Παραγνωρίζονται έτσι τα τετελεσμένα που, όμως, ο διεθνής νόμος δε τα παραγράφει. Ο συνταγματολόγος Γιώργος Παπαδημητρίου έλεγε πάντα «και ο χρόνος δημιουργεί δίκαιο». Η πάροδος του χρόνου εδραιώνει καταστάσεις και επιτρέπει την αποσιώπηση του προβλήματος, άρα ματαιώνει και την καταδίκη του εισβολέα. Έρχεται, ακόμη, και η στιγμή που ο διεθνής νόμος παραιτείται ολοκληρωτικά και δεν επεμβαίνει, στην περίπτωση που τα δύο μέρη καταλήξουν σε συμφωνία «δύο κρατών». Πολιτική που υποστηρίζει σήμερα ο Τατάρ και που, όπως μαρτυρείται, πρότεινε σε κάποια στιγμή και ο Αναστασιάδης. Μια λύση καταστροφική για ΕΚ και ΤΚ, γιατί θα σημαίνει σύνορα με την Τουρκία στη μέση της Λευκωσίας και ένα ανοικτό μέτωπο αντιπαράθεσης 180 χιλιομέτρων. Μέσα σε τέτοιες συνθήκες δεν μπορούμε πια να μιλούμε για στάτους κβο. Οι κρίσεις θα είναι συνεχείς είτε στα σύνορα είτε στη θάλασσα, μιας και η Τουρκία δεν έχει υπογράψει τη σύμβαση του Δικαίου των Θαλασσών.

Οι πολιτικές δυνάμεις που αντιτίθενται στην ομοσπονδία φέρουν ως επιχείρημα ότι η Τουρκία θα κυριαρχεί στο βορρά και θα ελέγχει και τον νότο. Παραγνωρίζουν, όμως, τρία ουσιαστικά ζητήματα:

1. Πρώτο, στην περίπτωση της ομοσπονδίας, θα εξακολουθήσει η Κύπρος να υπάρχει ως ανεξάρτητο κράτος,
2. Δεύτερο, η Κύπρος διασφαλίζει την ύπαρξή της ως κράτος μέλος των Ηνωμένων Εθνών. Ταυτόχρονα με τις συμβάσεις και τις θεσμικές λειτουργίες της ΕΕ διασφαλίζονται και οι δημοκρατικές ελευθέριες για το σύνολο του λαού.
3. Τρίτο, μόνο με τη διατήρηση της Κύπρου ως ανεξάρτητου κράτους μπορεί να πραγματοποιηθεί η απομάκρυνση του τουρκικού κατοχικού στρατού.

Για τις αποτυχίες και τις αστοχίες μας μεταθέτουμε τις ευθύνες μας στους άλλους . Λέμε: φταίει η ΕΕ που δεν μας έλυσε το πρόβλημα. Όμως δεν είναι ούτε στις αρμοδιότητες ούτε στους λόγους ίδρυσής της ΕΕ η επίλυση προβλημάτων. Αντίθετα, απαράβατος όρος είναι η ένταξη των χωρών στην ΕΕ μετά τη λύση των εσωτερικών ή περιφερειακών προβλημάτων. Στην περίπτωσή μας, εξαπατήσαμε την ΕΕ και γίναμε ένα δικό της εσωτερικό πρόβλημα. Η ΕΕ δεν μπορεί να λύσει η ίδια το Κυπριακό, μπορεί όμως να βοηθήσει σε μια πορεία λύσης και πολύ περισσότερο μετά τη λύση.

Τώρα, λέμε, μας φταίνε τα Ηνωμένα Έθνη, που είναι αδύναμα και ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας, γιατί δεν βγαίνει ανοικτά να καταγγείλει τον Τατάρ και την Τουρκία. Ξεχνούμε ότι έξω από τις αρχές και τις διαδικασίες του ΟΗΕ βρεθήκαμε και οι ΕΚ. Τα Ηνωμένα Έθνη δέχτηκαν και εξακολουθούν να αναγνωρίζουν την Κ.Δ. στη βάση των Συνθηκών Ζυρίχης-Λονδίνου και του Συντάγματος του 1960. Αυτά, όμως, θελήσαμε να τα καταργήσουμε για να προωθήσουμε την Ένωση, ή τη μετατροπή της Κ.Δ. σε ελληνοκυπριακό κράτος με του Τουρκοκύπριους ως προστατευμένη μειονότητα. Βρέθηκαν, βέβαια, εκτός των αρχών του ΟΗΕ και οι Τουρκοκύπριοι, που αποχώρησαν από την κυβέρνηση μετά τις πρώτες διακοινοτικές συγκρούσεις επιδιώκοντας τη διχοτόμηση. Είναι και τις δυο πλευρές που προσπαθεί να εκλογικεύσει ο ΓΓ. Εκεί βρίσκεται και η σπορά της σημερινής πιο δραματικής κατάστασης

Μας έδωσαν την ευκαιρία να συμβάλουμε στην ειρήνευση του τόπου με το ψήφισμα της 4ης Μαρτίου 1964 κι εμείς συνεχίσαμε τους πολέμους. Έκτοτε τα Ηνωμένα Εθνη συμπαρίστανται στην Κύπρο, αναγνωρίζουν την εδαφική της ακεραιότητα και την ενότητα του κράτους που εντάχθηκε στον ΟΗΕ ως δικοινοτικό με πολιτική ισότητα το 1960. Μας πρόσφεραν ακόμη το σχέδιο του ΟΗΕ τον Απρίλη του 2004 που τερμάτιζε τη διαίρεση, οδηγούσε σε απομάκρυνση του τουρκικού στρατού, όμως εμείς το απορρίψαμε.

Παίρνουμε αυτά τα μηνύματα; Φοβούμαι πως όχι. Το ερώτημα που προβάλλεται είναι: Τι κάνουμε; Αν πραγματικά θέλουμε ένα διαφορετικό μέλλον δεν αφήνουμε τα πράγματα στην τύχη. Προχωρούμε κι εμείς με τις δίκες μας πρωτοβουλίες στο εσωτερικό μας μέτωπο. Οικοδομούμε την πορεία προς τη διευθέτηση του Κυπριακού. Υπάρχουν πολλά που μπορούν να γίνουν, ακόμη και μονόπλευρα, από την ελληνοκυπριακή πλευρά που σήμερα μονοπωλεί το κράτος. Να αντιληφθούμε ότι ΕΚ και ΤΚ είμαστε πολίτες της Ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας και πολίτες της ΕΕ. Η ανεξαρτησία περιλαμβάνει ολόκληρο το λαό, όπου και να βρίσκεται ο καθένας, είτε στον βορρά είτε στον νότο. Ναι! υπάρχει κατοχή στο βορρά, αλλά και η Κυπριακή Δημοκρατία όπως σήμερα αναγνωρίζεται είναι ένα κράτος με αστερίσκο.

Αυτό που με μανία προσπαθήσαμε και οι δύο πλευρές να καταστρέψουμε, τις Συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου, είναι το μόνο που επέζησε. Η ανεξαρτησία μας στη βάση των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου εξακολουθεί να ορίζει το πιο βασικό στοιχείο της διευθέτησης, τη δικοινοτικότητα και την πολιτική ισότητα. Πέραν των Συνθηκών στο μεταξύ προστέθηκε ακόμη ένα αμετακίνητο γεγονός, η διαίρεση σε βορρά και νότο, που μόνο ένα δρόμο αφήνει ανοικτό αυτόν της ομοσπονδιακής αναδόμησης της πολιτείας.

Η λύση δεν είναι υπόθεση ενός ακόμη νομικού εγγράφου. Απαιτεί αλληλοκατανόηση, συμπόρευση, αποκατάσταση εμπιστοσύνης μεταξύ μας. Να αφήσουμε πίσω μας ένα αιματηρό και αξιολύπητο παρελθόν για να οικοδομήσουμε από κοινού ένα καλύτερο μέλλον. Ήρθε η ώρα να βρούμε τι μας ενώνει . Κι αυτά είναι πολλά και ουσιαστικά. Είμαστε δεμένοι με αυτή τη γη. Ο τόπος της καταγωγής του καθενός μας είναι το πιο σημαντικό σημείο της αναφοράς μας, που ξεπερνά συρματοπλέγματα και διαφορές. Έχουμε τις ίδιες συνήθειες και πολλά κοινά πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Τα ίδια τραγούδια, τους ίδιους χορούς, τις ίδιες παροιμίες και παραμύθια. Έχουμε, ακόμη, τις ίδιες εμπειρίες. Πονέσαμε οι ΕΚ πόνεσαν και οι ΤΚ. Μάθαμε ότι η βία δεν οδηγεί πουθενά και εξαχρειώνει την κοινωνία. Λυπούμαι και ντρέπομαι για την Τόχνη, τη Μαράθα, την Αλόα και τον Σανταλάρι και δεν θα ήθελα να ξαναγίνουν τέτοια άθλια εγκλήματα που σκορπούν αθεράπευτα πένθη και αμαυρώνουν την ιστορία μας. Μάθαμε ακόμη ότι ούτε με τους πολέμους μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματά μας. Γιορτάσαμε την παρουσία στρατών των μητέρων πατρίδων και αντιληφθήκαμε στο τέλος ότι δεν έφεραν ούτε ευτυχία ούτε επίλυση των προβλημάτων μας . Αντίθετα, δημιούργησαν και για τις δύο κοινότητες υπαρξιακό κίνδυνο. Καταλάβαμε ότι η μοίρα μας είναι κοινή. Ή μαζί θα συμπορευτούμε, ΕΚ και ΤΚ, για ένα καλύτερο μέλλον ή χωρισμένοι θα βρεθούμε στο χείλος του γκρεμού και με ορατό τον κίνδυνο του αφανισμού.

Έχουμε σημεία διαφοράς; Ναι! Έχουμε διαφορετική θρησκεία και γλώσσα. Όμως έχουμε τη δική μας κοινή κυπριακή οντότητα ως ιστορία και ως κράτος. Με βάση την κυπριοσύνη μας, την κυπριακή μας ταυτότητα, με βάση ό,τι μας ενώνει, μπορούμε να επεκτείνουμε τα σημεία επαφής μεταξύ μας και μεταξύ των χωρών που έχουμε μαζί τους ιδιαίτερους δεσμούς, την Ελλάδα και την Τουρκία.

Μέσα σε συνθήκες ενότητας και συνεργασίας, ΕΚ και ΤΚ μαζί μπορούν να έχουν μια δυναμική παρουσία σε Δύση και Ανατολή. Η Κύπρος έχει αντοχές. Ένα είναι το μέλλον προς το οποίο μπορούμε να προβλέπουμε: στην ανεξαρτησία, ένα κράτος για όλους τους Κυπρίους, ΕΚ και ΤΚ . Χρειαζόμαστε και οι δύο κοινότητες, μια Κύπρο ακέραιη, πατρίδα όλων των Κυπρίων.

Αυτό είναι το ζητούμενο της ιστορίας και μπορούμε να το κατακτήσουμε.

Τάκης Χατζηδημητρίου

9 Νοεμβρίου 2024

*Ομιλία Τάκη Χατζηδημητρίου στον Αγρό στα πλαίσια του Τριημέρου Φιλίας τής "Ενόρασης", για μια ενωμένη πολυπολιτισμική Κύπρο